به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، پیش از این در فوریه ۲۰۲۲، سازمان ملل اصل تدوین یک معاهدۀ الزام‌آور برای مقابله با آلودگی پلاستیکی را تصویب کرد و همایش فعلی دومین دور نشست کمیتۀ مذاکرۀ بین‌دولتی است.در سال‌های گذشته ممنوعیت‌هایی برای تولید و استفاده از برخی اقلام پلاستیکی و یکبارمصرف در کشورهای مختلفی اعمال شده، اما این ممنوعیت اغلب برای مبارزه با آلودگی پلاستیکی کافی نبوده است.

جهان با موج بزرگ آلودگی‌های پلاستیکی مواجه است و پیش‌بینی‌ها نشان از افزایش شدید این آلودگی در سال‌های آینده دارد. در همین حال، همایش بزرگ به میزبانی پاریس در حال برگزاری است تا آنطور که مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد می‌گوید به یکی از بحران‌های سه‌گانۀ زمین یعنی آلودگی پلاستیکی پایان دهد.

طبق گزارش رویترز، پیش از مذاکراتی که از روز دوشنبه شروع شد، بسیاری از کشورها اعلام کردند که هدف این معاهده باید «مدور بودن» باشد. این اصطلاح یعنی تا هر زمان که ممکن است اقلام پلاستیکی تولیدشدۀ قبلی را در گردش نگه داریم. اما همه موافق این ایده نیستند. مثل کشورهای بزرگ تولیدکنندۀ پلاستیک و همینطور کشورهای بزرگ نفتی.

در روز اول این همایش رئیس‌جمهوری فرانسه وضعیت آلودگی پلاستیکی در جهان را یک ابتذال اقتصادی و محیط زیستی خواند. «اینگر اندرسن»، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و مدیر اجرایی برنامۀ محیط زیست سازمان ملل متحد نیز در سخنانش آلودگی پلاستیکی را یکی از بحران‌های سه‌گانۀ سیاره معرفی کرد: «ما در پاریس جمع شده‌ایم، چون اقتصاد پلاستیک به آلودگی‌ها دامن زده است. اکوسیستم‌ها را خفه کرده، آب‌وهوا گرم شده و به سلامتی ما آسیب رسانده است. مثل بحران تغییر اقلیم و ازدست‌دادن تنوع زیستی؛ بحران آلودگی پلاستیک نیز فقیرترین کشورها و ساکنانشان را متحمل بیشترین آسیب‌ها می‌کند.»

به گفتۀ او تعهدات فعلی تا سال ۲۰۴۰ فقط حدود ۸ درصد از آلودگی پلاستیکی را کاهش می‌دهد و این توافق می‌تواند ابزاری باشد که جهان برای توقف این روند استفاده کند. اندرس خطاب به حاضران گفت: «در این مذاکرات می‌توانید با درنظرگرفتن راه‌حل‌های موجود، ما را به هدف نزدیک کنید. این را در نظر داشته باشید که فقط حذف، کاهش، رویکرد کامل چرخۀ زیستی، مدوربودن، شفافیت و گذار عادلانه است که می‌تواند موفقیت را به‌همراه داشته باشد.»

آلودگی ناشی از زباله‌های پلاستیکی در دهۀ گذشته دوبرابر شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۶۰ این میزان به سه‌برابر افزایش پیدا کند. اغلب کشورهای شرکت‌کننده در همایش پاریس به‌دنبال محدودکردن تولید پلاستیک یکبارمصرف هستند، همان هدفی که نمایندگان سازمان ملل هم بر آن تمرکز دارند. در این میان کشورهای توسعه‌یافتۀ تولیدکنندۀ پلاستیک مثل آمریکا، چین و عربستان، از توسعۀ بازیافت پلاستیک حمایت می‌کنند. این درحالی‌است که در حال حاضر فقط ۹ درصد از زباله‌های پلاستیکی در سطح جهان بازیافت می‌شوند.

معاون دبیرکل سازمان ملل متحد به طرفداران بازیافت اینطور پاسخ داد: «حقیقت این است که ما نمی‌توانیم با بازیافت مشکل را حل کنیم. زیرساخت‌های فعلی بازیافت، هرگز توانایی مقابله با این حجم عظیم پلاستیک را ندارد. فقط حذف قاطع پلاستیک‌های غیرضروری، طراحی مجدد کامل محصولاتی که ما در پلاستیک بسته‌بندی می‌کنیم و دگرگونی کامل بازار می‌تواند این کار را انجام دهد.

باید تحولی بزرگ اتفاق بیفتد تا وابستگی بیش از حد جامعه به پلاستیک را کاهش دهد.» او با تأکید بر اهمیت طراحی دوباره گفت: «آیا واقعاً همۀ محصولات بهداشتی و زیبایی به میکرو و نانو پلاستیک نیاز دارد؟ آیا شامپو، صابون و موادشوینده باید مایع باشند و در ظرف پلاستیکی تحویل داده شوند؟ چون اساساً وقتی محصولات مایع تولید می‌کنیم، آب را به سراسر جهان ارسال می‌کنیم.

چرا به‌جای آن مواد جامد یا پودر خشک یا محصولات جامد فشرده ارسال نمی‌شود؟ چه جایگزین‌هایی – مانند کاغذ بازیافتی، مواد قابل کمپوست و سایر گزینه‌های ارگانیک – می‌توانند در بسته‌بندی استفاده شوند؟» به گفتۀ او درحالی‌که پلاستیک و یکبارمصرف بودن برای مدتی طولانی گزینۀ پیش‌فرض در طراحی بوده است، وقت آن رسیده که شیمی‌دان‌ها، تولیدکنندگان، دولت‌ها و مصرف‌کنندگان خلاق شوند و به راه تازه‌ای فکر کنند. البته برای میراثی که تا امروز به‌جامانده -یعنی آلودگی‌های فعلی- هم اقدام باید کرد.

از نگاه اندرسن این مذاکرات بسیار مهم است، چون در جریان آن دستورات و مسیر رسیدن به توافق برای پایان‌دادن به آلودگی پلاستیکی تعیین خواهد شد، اما منتقدان چندان خوش‌بین نیستند. اینطور که بی‌بی‌سی در گزارشش آورده، سالانه ۳۰۰ میلیون تن پلاستیک تولید می‌شود و بیشترش به محل‌های تلنبار یا دفن زباله یا دریاها و اقیانوس‌ها می‌رود که به محیط‌ زیست‌ و زیست گیاهی و جانوری آسیب جدی وارد می‌کند. با وجود این میزان آلودگی سالانه که به زمین اضافه می‌شود و کشورهای توسعه‌نیافته و فقیر را بیش از دیگران تهدید می‌کند، رسیدن به توافق یا دستیابی به راه‌حل‌های بنیادین همچنان مبهم به‌نظر می‌رسد.